Ryba po grecku

Ryba po grecku to potrawa, która w naszym kraju często jest nieodłącznym elementem wigilijnego stołu i Świąt Bożego Narodzenia. Dobrze smakuje zarówno na ciepło, jak i na zimno, a przygotowanie nie jest trudne. Co ciekawe, wbrew temu, co sugeruje nazwa, to danie nie ma greckich korzeni i stamtąd nie pochodzi. Jest tradycyjną potrawą kuchni polskiej. My przygotowaliśmy przepis na rybę po grecku, który dobrze wpisze się w tradycję świąteczną. Choć z wykorzystaniem białej ryby morskiej, a nie tak, jak to było pierwotnie, karpia. Bo historia tej potrawy oraz jej nazwy jest ciekawa i nie do końca oczywista.

Zdrowa potrawa wigilijna

Podstawą ryby po grecku są smażone kawałki filetów rybnych z gęstym sosem warzywnym, który najpierw się dusi, a potem nakłada na rybę. Starte warzywa to zwykle marchew, pietruszka, seler i cebula. Do tego koncentrat pomidorowy, ziele angielskie, liść laurowy, pieprz oraz sól.

Ryby zaliczają się do najzdrowszych produktów. Najcenniejszy ich składnik to nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które wykazują liczne właściwości prozdrowotne. Poza tym zawierają wiele witamin, składników mineralnych i łatwo przyswajalnego białka. Witaminy oraz minerały znajdują się także we włoszczyźnie, która również wykazuje wiele korzystnych właściwości.

Zdrową rybę, wraz z porcją równie zdrowych warzyw, warto włączyć do całorocznego menu i nie ograniczać się tylko do wigilijnego stołu.

Ryba po grecku z Grecji?

Ta popularna w Polsce potrawa, pomimo chwytliwej nazwy, niewiele ma z Grecją wspólnego. Co więcej, w takiej wersji w tamtejszej kuchni nie istnieje, a Grecy jej nawet nie znają. Jej ojczyzną jest Polska. Prawdopodobnie nazwa pochodzi od ryb i warzyw duszonych na oliwie, czyli typowych składników dla kuchni śródziemnomorskiej. Może być polską interpretacją smaków oraz technik kulinarnych kuchni greckiej i nawiązaniem do niej.

Istnieje też przypuszczenie, że pierwowzorem było jedno z najbardziej znanych dań kuchni greckiej psari plaki, przez znawców uważane za prawdziwą rybę po grecku. Jest to ryba w pomidorach, a dokładniej pieczona w sosie pomidorowym. Te dwa składniki to jedyne podobieństwa. W Grecji ryba jest pieczona w całości, a do sosu daje się świeże pomidory, cebulę, czosnek, oliwę z oliwek, oregano, sól, liście laurowe oraz natkę pietruszki. W spolszczonej wersji ryba jest smażona, a sos tworzą swojskie warzywa i koncentrat. W odróżnieniu od Grecji, u nas podaje się ją także na zimno.

Według NCK nazwa tej tradycyjnej potrawy wigilijnej wynika z tego, jak Polacy widzą kuchnię grecką. W starych książkach kucharskich istniał przepis na sos grecki, którego nazwa odnosi się do wpisanego w naszą kulturę poglądu o tamtejszej kuchni. Sos składa się z krojonych w paski marchwi, pietruszki, selera i cebuli, duszonych w oleju z wodą. Widać tu podobieństwo w przygotowaniu ryby po grecku, która nazwę miała wziąć od tego sosu. Językoznawcy twierdzą, że właściwszą nazwą byłaby ryba z sosem greckim.

Korzenie PRL-owskiej propagandy

Ryba po grecku w Polsce popularność zyskała w czasach PRL-u. Mówi się, że jest ich wymysłem. Początek wywodzi się z komunistycznej propagandy, która karpia wykreowała jako niezbędnego na każdym wigilijnym stole. Jednak warunki, w jakich często były hodowane, a co za tym idzie ich mulisto-ziemisty smak, pozostawiały wiele do życzenia. Dlatego w latach 70-tych miała powstać wersja z warzywami, gdzie sos go maskował. Warzywa były zawsze dostępne, podobnie jak karp, którego w czasie Świąt nie mogło zabraknąć. Danie może być też zasługą marynarzy polskich kutrów dalekomorskich lub żołnierzy wracających z II wojny światowej. Albo imigrantów z Grecji przybyłych do nas po przewrocie wojskowym w tym kraju. Mogła to być interpretacja psari plaki, pierwotnie nazywana rybą z warzywami.

Jaka ryba jest najlepsza do ryby po grecku?

Choć w Polsce popularny jest dorsz, warto pochylić się nad miruną. Jest mniej kaloryczna oraz bogatsza w składniki odżywcze, zawiera między innymi więcej białka i nie chłonie rtęci. Zawiera też kwasy omega-3, liczne witaminy, w tym z grupy A, B i D3 oraz minerały takie jak selen, żelazo, potas, sód, fosfor i jod.

Miruna nie jest rybą hodowlaną, żyje w czystych wodach oceanicznych. Jest zaliczana do jednych z najzdrowszych ryb na świecie. Wykazuje wiele właściwości prozdrowotnych, a co ciekawe, dobrze wpływa też na kondycję włosów i paznokci. W Polsce można ją kupić w formie mrożonych filetów, cena jest niższa niż dorsza, a smak podobny. Ma białe, delikatne oraz soczyste i kruche mięso pozbawione ości. Zalicza się do ryb chudych, ale sycących.

Oczywiście do przygotowania ryby po grecku można użyć filetów z innej białej ryby, także ze skórą – z dorsza, sandacza, mintaja, soli czy morszczuka. Lepiej unikać ryb tłustych.