Galette z jabłkami i cynamonem

Galette z owocami to wypiek inaczej nazywany rustykalna tarta, pochodzący z Francji. Różni się od klasycznej tym, że piecze się go bez specjalnej formy. Ma przyciągający uwagę wygląd, trochę jakby owoce były zamknięte w wydrążonym chlebie. Jest proste w przygotowaniu. W odróżnieniu od tarty, nie potrzeba wcześniej piec kruchego ciasta. Z jabłkami i cynamonem jest świetną alternatywą dla szarlotki. Korzenno-słodki zapach pysznie roznosi się po domu, a krucha struktura smakuje wybornie. Można je jeść na ciepło i na zimno, podobnie jak szarlotkę z sosem waniliowym lub lodami. Przedstawiamy przepis na galette z jabłkami i cynamonem. Bardziej współczesne i popularne, bo tradycyjnie wygląd oraz składniki francuskiego galette jest inny.

Czym jest rustykalna tarta galette?

Używany w kuchni francuskiej termin galette, od normańskiego słowa „gale” oznacza „płaskie ciasto”. Ma szersze zastosowanie jako określenie różnych, najczęściej okrągłych ciast z chrupiącą skórką. Na pierwszy rzut oka przypomina nieco tarte. Podobnie jak ona, może być przygotowane na słodko, na przykład z owocami sezonowymi lub na wytrawnie. Istnieją zresztą różne odmiany regionalne, a także wersje z warzywami czy grzybami. Co istotne, jest pieczone bezpośrednio na blasze, więc ma nieregularne brzegi. Podstawą powinno być ciasto francuskie. Najbardziej powszechna wersja ma formę pojedynczego płata wypełnionego nadzieniem. Boki ciasta nakłada się na brzegi nadzienia, co tworzy chrupiącą, charakterystyczną i rustykalną skorupę. Jednak związana z tradycją wersja nadzienie kryje zamknięte w dwóch płatach ciasta.

Ciasto królewskie z niespodzianką

Podstawową wersją w kuchni francuskiej jest Galette des Rois o długiej i ciekawej historii. Inaczej zwane ciastem króli, pieczone na Święto Trzech Króli, żeby uczcić biblijne Objawienie Pańskie. Przydomek des Rois – królewski, pochodzi też od papierowej korony, którą bywa przyozdabiane.

Zwyczajem jest spotykanie się tego dnia francuskich rodzin i wspólne dzielenie się tym ciastem, popijanym cydrem. Bazą jest ciasto francuskie układane pod spodem i na wierzchu oraz nadzienie z masy migdałowej, które w odróżnieniu od innych regionów jest typowe dla północy Francji. Co ciekawe, w środku powinno skrywać niespodziankę – ziarenko fasoli. Osoba, która na nie trafi, do końca dnia zostaje królową lub królem. Często na tę okazję specjalnie przygotowuje się wspomnianą koronę, emblemat władzy, którą znalazca niespodzianki nosi do wieczora.

Sam pomysł przygotowywania ciasta z fasolką na 6 stycznia ma pochodzić ze średniowiecza, a tradycja Galette des Rois we Francji rozpoczęła się około 700 lat temu. Jednak tego typu zwyczaj ma dłuższą historię i sięga starożytności.

Starożytne i pogańskie korzenie

Ukryta w cieście fasolka i wyznaczanie króla w starożytności związane były ze świętami ku czci Saturna – Saturnalii. Rzymianie spożywali ciasto z fasolką, kto ją znalazł, stawał się na jeden dzień królem. Wtedy Saturnalia przypadały na grudzień, wraz z chrześcijaństwem pojawiła się data styczniowa. A sama tradycja zachowała się do dzisiaj. Choć w czasie rewolucji Francuskiej rządzący zmienili nazwę na ciasto równości, to po niej właściwa wróciła do francuskich domów.

Do dziś we Francji zachowała się też tradycja, że najmłodsze w domu dziecko chowa się pod stół i decyduje, kto, jaki kawałek ciasta dostanie. Ma to zapewnić większą losowość. Choć pierwotnie to zwykle najstarszy członek rodziny, wyznaczany na prezesa, pytał najmłodsze dziecko „Dla kogo ten kawałek?”. Pierwszy kiedyś był odkładany dla kogoś biednego, kto o niego poprosi, jako „część dla Boga”. Obecnie każdy gość dostaje kawałek, a jeden także zawsze powinien zostać odłożony.

Warto dodać, że fasolka to historyczna tradycja, częściej od XVIII wieku zastępowana małą, ceramiczną figurką dzieciątka Jezus. Obecnie niekiedy figurki nie odnoszą się do religii.

Ciekawostka: Chociaż gra w szukanie niespodzianki każdemu oferuje równe szanse na zostanie królem lub królową, jest jedna osoba we Francji, która takiego przywileju nie ma. To prezydent Francji, który ze względu na tradycyjne wartości oraz szacunek do Republiki Francuskiej, nie może zostać monarchą, czyli członkiem rodziny królewskiej. Nawet jeśli w tej grze bierze udział.