Sernik to jedno z najpopularniejszych ciast nie tylko wśród miłośników słodkości. Sposobów przyrządzania, przepisów, wersji oraz dodatków jest dużo. Pewnie dlatego niekiedy powstają spory, głównie o dwie kluczowe rzeczy. Sernik ze spodem czy bez, a drugi to ciasto z rodzynkami czy bez. Swoich zwolenników mają i takie i takie wersje. Jedni nie wyobrażają sobie braku spodu, inni braku rodzynek. Dlatego my idziemy w stronę pewnego kompromisu i proponujemy sernik wiedeński. W jego tradycyjnej wersji nie ma spodu, ale za to pojawia się dużo rodzynek.

Sernik z Wiednia?

Polska nazwa sernik wiedeński wydaje się sugerować, że to ciasto pochodzi z Wiednia. Jest ona jednak w pewnej mierze myląca, a jego historia zgoła inna. Nie tylko nie pochodzi z Wiednia, ale też nawet jego twórcami nie byli Austriacy. Owszem, do Polski stamtąd trafiło, jednak to nie tam ma swoje korzenie. Przede wszystkim należy więc zacząć od historii samego ciasta z sera, czyli sernika jako takiego.

Historia sernika

Wygląda na to, że historia sernika sięga czasów starożytnych Grecji i Rzymu, a przepis wymyślili Grecy. Wówczas był to luksusowy rarytas nie dla każdego, serwowany zwycięzcom igrzysk olimpijskich lub podczas obrzędów religijnych. Pierwszy zapis pochodzi z notatek greckiego filozofa. Pierwsza receptura została spisana w III wieku przez greckiego pisarza. Stamtąd sernik najpierw przywędrował do Imperium Rzymskiego. Wraz z ekspansją Rzymian, w Europie wzrastała popularność tego ciasta. W XIX wieku wraz z kolonistami dotarło do Ameryki Północnej.

Wiadomo, że do Polski serowe ciasto przybyło za sprawą króla Jana III Sobieskiego. Według przekazów miał je przywieźć ze zwycięskiej wyprawy z bitwy pod Wiedniem w 1683 roku. Choć nie ma jasnych dowodów na to, dlaczego to ciasto w Polsce nazwano wiedeńskim, dość prawdopodobne wydaje się, że właśnie to było powodem. Nie zmienia to faktu, że sernik wiedeński stał się w Polsce klasyką wśród serników.

Warto dodać, że w w kuchni staropolskiej istniał deser o nazwie arkas, w którego składzie był twaróg. Podobno król Jan III Sobieski miał opinię łakomczucha. Uchodził za miłośnika arkasu, i to jemu przypisuje się przywiezienie z Austrii receptury na sernik tam znany. We współczesnej formie stał się popularny w Polsce w XIX wieku.

Od początków do dziś, na całym świecie powstało ponad 1000 sposobów na ciasto z serem. W różnych regionach i krajach pojawiały się lokalne wersje i modyfikacje, w których wykorzystuje się między innymi różne sery. Warto pamiętać, że ten najważniejszy składnik decyduje o strukturze oraz smaku sernika. Tradycyjna, polska wersja nie może obyć się bez prawdziwego twarogu.

Co odróżnia sernik wiedeński od zwykłego?

Sernik wiedeński charakteryzuje się puszystym, wilgotnym ciastem. Jest w nim tłusty twaróg i dużo jajek, a także bakalie, głównie rodzynki. Piecze się go w wysokiej temperaturze. To co go wyróżnia, to brak spodu z ciasta. Ale właśnie dlatego jego smak jest dużo delikatniejszy. Sam w sobie jest tak smaczny, że nie wymaga wielu dodatków, choć górę często ozdabia się lukrem, polewą lub tylko samym cukrem pudrem.

W Krakowie nieco później powstała zmodyfikowana wersja, która jest uznawana za tradycyjną polską i za polski specjał. Wyróżnia ją wzór kratki z ciasta na wierzchu, polany cytrynowym lukrem. Do ciasta używa się bardzo tłustego twarogu z małą zawartością serwatki. W odróżnieniu od wiedeńskiego, ma spód z kruchego ciasta.

Ciekawostki: Sernik jest przypuszczalnie najpopularniejszym ciastem nie tylko w Polsce, ale też na całym świecie. Jest uwielbiany wszędzie i pewnie dlatego doczekał się swojego święta. Międzynarodowy Dzień Sernika przypada 30 lipca.

Cyfrowa encyklopedia kulinarna „Taste Atlas” publikuje liczne rankingi oparte na ocenach użytkowników. W top 10 najpyszniejszych, światowych ciast w 2022 roku polski sernik zajął 8 miejsce. To ciasto z wiedeńskim „rodowodem” w polskiej wersji w 2024 roku zajęło już 1 miejsce!

Największy sernik na świecie, którym pobito poprzedni rekord Guinessa, powstał w 2013 roku w amerykańskim miasteczku Lowville w stanie Nowy Jork. Wykonali go cukiernicy z Baltimore na Festiwalu Twarogu. Miał średnicę 2,3 m oraz wysokość 80 cm, a ważył 3 tony i 129 kg. Posłużył na ponad 24.500 porcji deseru dla ponad 10.000 gości.