Potrawy kuchni hiszpańskiej często związane są z kulturą i tradycją narodową. Są charakterystyczne dla tej kuchni i znane na całym świecie. Nie tylko te wytrawne, ale też słodkie dania. Takim jest hiszpański deser, a konkretnie ciasto migdałowe tarta de Santiago, czyli w tłumaczeniu ciasto św. Jakuba. Nazywane jest też ciastem pielgrzyma. Jego historia sięga średniowiecza i wiąże się z miastem Santiago de Compostela w Galicji, celem wielu pielgrzymek. Jest typowym deserem dla wszystkich miejscowości szlaku pielgrzymkowego Camino de Santiago, ale podawanym też w Hiszpanii z okazji świąt. Ciasto jest słodkie i aromatyczne, wilgotne i lekko gąbczaste w środku, a lekko chrupkie z wierzchu. Bardzo łatwe oraz szybkie w przygotowaniu.

Ciasto św. Jakuba

Składniki tej tarty to zmielone migdały, cukier, jajka, skórka z cytryny i cynamon. Jest przygotowywana w tortownicy, ma okrągły kształt, niekiedy z podstawą z ciasta kruchego lub francuskiego. Charakterystyczne jest to, że nie ma w niej zwykłej mąki. Tradycyjne receptury jej zabraniają za wyjątkiem spodu. Wierzch posypuje się cukrem pudrem i zdobi symbolem krzyża świętego Jakuba, zwanym Cruz de Santiago, co nawiązuje do nazwy ciasta. Sam krzyż na cieście migdałowym pojawił się dopiero w 1924 roku. Ten starożytny symbol zakonu założonego w XII wieku w Hiszpanii jest odznaką honorową, wyglądem przypomina miecz z ramionami i rękojeścią. Galicja to region geograficzny, kraina historyczna i wspólnota autonomiczna w Hiszpanii, której stolicą jest Santiago de Compostela. To ośrodek kultu i cel pielgrzymek od średniowiecza. Znajduje się tam Katedra, wedle tradycji miejsce spoczynku św. Jakuba Większego, patrona Hiszpanii, jednego z 12 apostołów Jezusa Chrystusa. Szlak pielgrzymkowy Camino z licznymi schroniskami nazywa się też Drogą św. Jakuba. Choć tras pielgrzymki jest wiele. Długość tych wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO dróg wynosi 2.200 km. Pątnicy pielgrzymują przez tydzień lub kilka tygodni od 200 do 800 km samotnie, albo w małych grupach. Obecnie ich liczba przekracza 300 tys. rocznie.

Migdałowe ciasto pielgrzyma z historią

Podobno autorkami tarty św. Jakuba mogły być hiszpańskie zakonnice mieszkające na pirenejskim szlaku Camino de Santiago. Miały nim witać strudzonych wędrówką pielgrzymów. W średniowieczu przyrządzano podobne ciasto o nazwie się bizcocho de almendra. Pierwsza wiarygodna wzmianka o tarta de Santiago w różnej od dzisiejszej wersji pochodzi z 1577 roku z zapisków Uniwersytetu w Santiago z wizyty portugalskiego kompozytora. Wówczas było to luksusowe „Ciasto królewskie” dla nielicznych, bo migdały były bardzo drogie. Pierwsze przepisy na „Ciasto migdałowe” bliższe obecnej wersji pojawiły się w notatniku cukierniczym z 1838 roku.

Ciekawostki

Galicja to potoczna nazwa używana po I rozbiorze Polski Królestwa Galicji i Lodomerii, austriackiego kraju koronnego z lat 1772-1918 obejmującego Małopolskę, Ruś i Podole.

W Hiszpanii Galicja to autonomiczna prowincja na północnym-zachodzie Półwyspu Iberyjskiego. Obie nazwy w spolszczonej wersji brzmią tak samo, ale dla uniknięcia pomyłek stosuje się dla tego regionu hiszpańską nazwę Galicia lub Galiza. Nazwa pochodzi od starożytnego plemienia Galów. Nazwa tarta de Santiago jest hiszpańska, po galicyjsku jest to torta de Santiago.

Tarta de Santiago wyprodukowana we Wspólnocie Autonomicznej Galicji, z nadzieniem zawierającym minimum 33% migdałów, posiada od 2010 roku status PGI Chronionego Oznaczenia Geograficznego, czyli produktu regionalnego w Unii Europejskiej. Tradycyjna receptura nakazuje użyć migdałów odmian Comuna, Mallorca, Largueta, Mollar, Marcona i Planeta. Cukru też powinno być 33%, a jaj nie mniej niż 25%.