Gołąbki to potrawa składającą się z farszu, który zwija się w rulony o wyglądzie krokietów w blanszowanych liściach kapusty. Tradycyjnie jest to kapusta biała, a farsz to wieprzowe mięso mielone wymieszane z ryżem, a także dodatkami jak surowe jajko czy cebula. Farsz doprawia się przyprawami, a następnie gołąbki są smażone na tłuszczu bądź pieczone czy duszone w wywarze. Bardzo często są to gołąbki w sosie pomidorowym, lub z takim podawane. To jedna z ulubionych i bardzo popularnych potraw wśród Polaków, uznawana za danie typowo domowe. Choć jest dość pracochłonna, to z pewnością warta przygotowania. Wersje, zestawienia i składniki mogą być różne. My proponujemy klasyk, a więc tradycyjną wersję gołąbków, ale bez sosu pomidorowego. Są to gołąbki smażone, czyli świetna alternatywa dla długiego duszenia w sosie lub bulionie. Wymagają mniej czasu, a przypieczona kapusta świetnie komponuje się w mięsnym farszem.

Skąd pochodzą gołąbki i dlaczego tak się nazywają?

Gołąbki to tradycyjna potrawa w krajach Europy Środkowej oraz Wschodniej. Są to tereny, gdzie dość powszechnie od kilku wieków uprawiało się kapustę. Dlatego ta potrawa była najczęściej kojarzona z jedzeniem dla ludzi biedniejszych, i do dziś rzadko spotyka się ją w lepszych restauracjach.

Co łączy faszerowane liście kapusty z gołębiami? Teorii na temat pochodzenia tej charakterystycznej nazwy jest wiele. Niektóre źródła tłumaczą to podobieństwem kształtu ptaka i potrawy. Źródła etymologiczne podają, że prawdopodobnie nazwa jest zapożyczeniem od ukraińskiego gołąbka, czyli słowa „hołubci, i dotarła do Polski w XIX wieku. Podobno to wtedy tam zaczęto je najpierw przyrządzać.

Pochodzenie potrawy i nazwy właśnie z języków wschodniosłowiańskich jest jedną z częstszych teorii. Inne źródła mówią, że nazwa ma zapożyczenie orientalne z Bliskiego Wschodu. Jeszcze inne sugerują powstanie nazwy jako nawiązanie do francuskiej oraz dworskiej potrawy, czyli faszerowanych gołębi owijanych w liście kapusty i pieczonych. Uboższe warstwy miały to przerobić na farsz z kaszy oraz ziemniaków, owijany w liście kapusty.

Różne kraje – różne gołąbki

Choć jest to potrawa klasyczna, w różnych kuchniach i krajach ma swoje wersje oraz odmiany, włącznie z regionalną nazwą. Farsz, a w tym mięso i pozostałe składniki mogą być różne. W niektórych wersjach używa się kapusty włoskiej, a w krajach Europy Południowo – Wschodniej liści winogron.

Na Kresach Wschodnich, skąd mają pochodzić, gołąbki często zawijane są w kiszone liście kapusty i pieczone. Pierwotnie miała być to potrawa postna z farszem z kaszy gryczanej i ziemniaków, podawana jako danie wigilijne. Obecnie w ciągu roku przyrządza się je także z mięsem mielonym i kaszą.

Co ciekawe, podobno europejscy Żydzi zaadoptowali tą potrawę z kuchni słowiańskiej. Ta wersja nazywa się holishkes, holiszkes, i są to klopsiki mięsne zawijane w liście kapusty, podawane z słodko-kwaśnym sosem pomidorowym.

Ciekawostka: Istnieje danie zwane leniwe gołąbki. Jest to wymieszane mięso i poszatkowana kapusta, formowane w kotlety mielone i smażone.